Atmosfera havosi va ozon qatlami
  • Faoliyat haqida
  • Funksiya va vazifalar
  • Xizmatlar
  • Qonunchilik

Atmosfera havosini muhofaza qilish boshqarmasi

Atmosfera havosini muhofaza qilish boshqarmasi O‘zbekiston Respublikasi ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasining (keyingi o‘rinlarda Davlat ekologiya qo‘mitasi deb yuritiladi) tarkibiy bo‘linmasi hisoblanadi.

Davlat ekologiya qo‘mitasi O‘zbekiston Respublikasi “Tabiatni muhofaza qilish to‘g‘risida”gi qonuni, O‘zbekiston Respublikasi “Atmosfera havosini muhofaza qilish to‘g‘risida”gi qonuni, O‘zbekiston Respublikasi ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasining Nizomi, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlis qarorlari, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qaror va topshiriqlari, Vazirlar Mahkamasining qaror va topshiriqlari, O‘zbekiston Respublikasi ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasining buyruq va topshiriqlari asosida ish olib boradi.

 

Atmosfera havosini muhofaza qilish boshqarmasi O‘zbekiston Respublikasi ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasining barcha tarkibiy bo‘linmalari bilan hamkorlikda ish olib boradi.

Davlat ekologiya qo‘mitasi O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash Vazirligi huzuridagi Davlat sanitariya epidemologiya nazorati, O‘zbekiston Respublikasi IIV Yo‘l Harakati Xavfsizligi boshqarmasining atmosfera havosini muhofaza qilish sohasidagi faoliyatini muvofiqlashtiradi.

 

Atmosfera havosini muhofaza qilish boshqarmasi jamoat tashkilotlari va aholi bilan o‘zaro aloqada bo‘lib ularga metodik yordam beradi, atrof-muhitni muhofaza qilish sohasidagi inspektorlarning ishlarini birgalikda tashkil qiladi va amaliy yordam beradi.
 

Atmosfera havosini muhofaza qilish sohasidagi xalqaro kelishuvlar O‘zbekiston Respublikasining Monreal protokolida ko‘rsatib o‘tilgan ozon qatlamini muhofaza qilish to‘g‘risidagi majburiyatlarini bajarish to‘g‘risida

 

O‘zbekiston Respublikasi BMTning «Ozon qatlamini muhofaza qilish to‘g‘risida»gi Vena Konventsiyasining tarafi hisoblanadi. Vena Konventsiyasini imzolash orqali O‘zbekiston Respublikasi quyidagi majburiyatlarni qabul qildi:

 

– ozon qatlamining holatini tizimli muntazam kuzatish va boshqa tegishli parametrlar;

– ozon qatlamining holatini o‘zgartirish yoki o‘zgartirish imkoniyatini yaratib, ushbu faoliyat salbiy ta’sirga ega ekanligi aniqlansa, o‘z yurisdiktsiyasiga kiradigan inson faoliyatini nazorat qilish, cheklash, kamaytirish yoki oldini olish uchun tegishli qonuniy yoki ma’muriy choralar ko‘rish;

– Ushbu Konventsiya protokol va ilovalarni amalga oshirish uchun kelishilgan chora tadbirlar, protseduralar va standartlarni ishlab chiqishda hamkorlik qilish;

– Ushbu Konventsiya va protokollarni samarali bajarish maqsadida vakolatli xalqaro organlar bilan hamkorlik qilish.

 

«Ozon qatlamini himoya qilish to‘g‘risida»gi Vena Konventsiyasi ko‘p tomonlama ekologik kelishuvdir. 1985 yilda Vena konferentsiyasida kelishib olindi va 1988 yildan kuchga kirdi, bu ozon qatlamini himoya qilish bo‘yicha xalqaro harakatlar uchun asos bo‘lib xizmat qiladi.

 

Ozon qatlamini buzadigan moddalar bo‘yicha Monreal protokoli ozon qatlamini iste’mol qilishni cheklash orqali ozon qatlamini himoya qilish bo‘yicha Vena konventsiyasiga oid xalqaro protokoldir.

 

Monreal protokoliga ko‘ra, quyidagi tuzatishlar imzolandi va ratifikatsiya qilindi: London (10 iyun 1998 yil), Kopengagen (10 iyun 1998yil),Moneal (31 oktyabr 2006 yil), Pekin(31oktyabr 2006 yil).
 

 

Status

Sana

Hujjat nomi

Ozon qatlamini himoya qilish bo‘yicha Vena konventsiyasi 1985 yil mart

Qo‘shilishi

18.05.1993 y.

Tashqi ishlar vazirligining 1993 yil 10 maydagi 11/2734-sonli BMT bosh kotibiga yo‘llagan xati

Ozon qatlamini buzuvchi moddalar bo‘yicha Monreal protokoli (MP) (16 sentyabr 1987 yil)

18.05.1993 y.

MP bo‘yicha London tuzatishi (iyun 1990 yil)

Imzolangan

10.06.1998 y.

O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi qarori 01.05.1998 g.№ 627-I

MP bo‘yicha Kopengagen tuzatishi (iyul 1992 yil)

Imzolangan

10.06.1998 y.

O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi qarori 01.05.1998 y., № 628-I

MP bo‘yicha Monreal tuzatishi (noyabr 1999 yil)

Ratifikatsiya

31.10.2006 y.

O‘zbekiston Respublikasi qonuni № 45, 7 sentyabr 2006 y.

MPning Pekin tuzatishi (dekabr 2002 yil)

Ratifikatsiya

O‘zbekiston Respublikasi qonuni № 44, 7 sentyabr 2006 y.

MPning Kegayli tuzatishi (2016 yil)

-

-

O‘zbekiston Respublikasi tomonidan o‘rganilmoqda

 

Respublika Monreal protokoli va tuzatishlar doirasida ozon yemiruvchi moddalarning barcha global emissiyalarini tartibga solish bo‘yicha profilaktika choralarini ta’minlaydi, boshqa davlatlar bilan savdo-sotiqni tartibga soladi.

 

Ozonni yemiruvchi moddalarni iste’moldan bosqichma-bosqich voz kechishda taraqqiyotni ta’minlash uchun O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Makamasining quyidagi qarorlari qabul qilindi:

– 24.01.2000 yilda 20-conli “Ozon qatlamini himoya qilish soxasidai shartnomalar bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasining xalqaro majburiyatlarini bajarish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi, uning doirasidagi OEMdan foydalanishni to‘xtatish bo‘yicha milliy dastur qabul qilindi:

– 14.03.2000 yilda 90-sonli "O‘zbekiston Respublikasiga olib kirish va O‘zbekiston Respublikasidan olib chiqishni tartibga solish to‘g‘risida";

– 11.11.2005 yilda 247-sonli "O‘zbekiston Respublikasiga olib kirish va O‘zbekiston Respublikasidan olib chiqishni tartibga solish va ularni o‘z ichiga olgan mahsulotlarni olib chiqishni takomillashtirish to‘g‘risida".

 

O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining 2018 yil 9 yanvardagi “O‘zbekiston Respublikasiga import va O‘zbekiston Respublikasidan eksportni tartibga solish yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida"gi 17-sonli qarori xamda tadbirkorlik sub’ektlariga 2018 yil 1 iyuldan boshlab “Yagona darcha” tamoyili bo‘yicha davlat xizmatdarini ko‘rsatishga qaratilgan o‘z ichiga olgan mahsulotlar qabul qilindi.

 

O‘zbekiston uchun Monreal protokoli doirisida qabul qilingan majburiyatlarning bajarilishiga rioya qilishning strategik yo‘nalishi 2030 yilga GXFUlar iste’molining to‘liq to‘xtatilishi hisoblanadi.

 

Amalga oshirilgan ishlar samarasini berdi. Bugungi kunga kelib Respublikada muomaladan 99.9% OEM to‘liq chiqarildi, bu esa Monreal protokoli tomonidan rejalashtirilgan muddatlardan ancha oldinda.

 

Ta’kidlash joizki, OEMdan foydalanishni to‘xtatish bo‘yicha Milliy dasturni amalgaoshirish natijasida O‘zbekiston Monreal protokoli va uning tuzatishlar doirasida qabul qilingan barcha majburiyatlarga to‘liq rioya qilish rejimida turibdi.

 

Davlat ekologiya qo‘mitasi va O‘zbekiston Respublikasi Davlat bojxona qo‘mitasi o‘rtasida doimiy hamkorlik amalga oshirilmoqda.

 

Milliy dastur doirasida OEM iste’molini davlat tomonidan tartibga solish chora-tadbirlari amalga oshirildi, shuningdek 2000-2007 yillarda O‘zbekiston Respublikasida GEF, YuNEP xalqaro tashkilotlar yordamida 3356,194 ming AQSh dollari qiymatidagi beshta loyiha amalga oshirildi. Shuningdek, hukumat qaroriga muvofiq O‘zbekistonda xalqaro ekologik fond/BMT loyihasi o‘tish davri iqtisodiyoti bo‘lgan mamlakatlar mintaqasida GXFUlarni jadal qisqartirilishining dastlabki bajarilishi loyihasi amalga oshirildi. Ushbu qarorni amalga oshirish maqsadida 2013-2018 yillarda umumiy qiymati 2109,789 ming AQSh dollariga teng loyihalar amalga oshirildi.

 

2019 yil iyul oyida O‘zbekistonda GXFU iste’moldan nol ozon yemiruvchi quvvatga ega va global isish salohiyati past bo‘lgan energiya samarador texnologiyalarni ilgari surish orqali chiqishining to‘liq yakunlash loyihasining 2-bosqichi ishga tushirildi. 2019-2024 yillarda amalga oshiriladigan loyihaning umumiy byudjeti 8646700 AQSh dollarini tashkil etadi.

 

Ushbu loyiha doirasida quyidagi faoliyatni amalga oshirish rejalashtirilgan:

– GFXU ist’molini olib tashlash va GFXU import/eksport nazorati bo‘yicha milliy qonunchilikni, shuningdek Yevropa ittifoqi va boshqa mamlakatlarning ilg‘or qonunchiligini moslashtirish orqali OEMlarni muqobillarini takomillashtirish;

– davlat bojxona qo‘mitasining OEMlarn import/eksportini nazorat qilish bo‘yicha mutaxassislarning salohiyatini mustahkamlash, shuningdek OEM va o‘z ichiga olgan uskunalarning muqobillarni mustahkamlash;

– katta ob’ektlarda GFXU larni kamaytirishuchun monitoring loyihasini sinovdan o‘tkazish;

– ozon qatlami bilan bog‘liq masalalar bo‘yicha jamoatchilik va iste’molchilarning xabardorligini oshirish;

– sovutish va havoni tozalash sohasida ayollarning roli va ozon qatlamini muhofaza qilish bo‘yicha keng qamrovli so‘rov o‘tkazish, OKV sektorida gender jihatlarini hosobga olish bo‘yicha yo‘l haritasi loyihasini ishlab chiqish;

– 6 ta yangi (qayta ishlash bo‘yicha 4 ta va qayta tiklash bo‘yicha 2 ta) va 6 ta (qayta ishlash bo‘yicha 5 ta va qayta tiklash bo‘yicha 1 ta) markazlarni qayta ishlash uchun sovutgichlardan kamida 3000 kg qayta ishlash va 1000 kg GXFU ni tiklash bo‘yicha faoliyatni takomillashtirish;

– davlat muassasalari tijorat ob’ektlari , shuningdek o‘quv markazlarida kamida 5 ta namoyish loyihasini amalga oshirish;

– O‘zbekistonning import/eksportini tartibga solish sohasidagi asosiy yutuqlari va ular tarkibidagi mahsulotlar:

OEM va ularning tarkibidagi mahsulotlarni import/eksportga litsenziyalash tizimini joriy etish, takomillashtirish va ishga tushirish ta’minlandi;

 O‘zbekiston Respublikasi Monreal protokoli va uning barcha tuzatishlar doirasida qabul qilingan majburiyatlarga rioya etish rejimiga amal qilib kelmoqda.

 

Ma’lumot uchun.

Kigayli o‘zgartirish GXFU iste’molini bosqichma bosqich kamaytirish to‘g‘risida Monreal protokol tomonlarining 28-yig‘ilishida Kigali (Ruanda) 2016 yil 15 oktyabrda qabul qilingan. Ozonni yemiruvchi moddalar uchun muqobil sifatida ishlatiladigan GXFUlardir . Kigali o‘zgartirishini ratifikatsiya qilgan davlatlar GXFU deb nomlanuvchi ushbu gazlarning prognozlashtirilgan ishlab chiqarishini va ulardan foydalanishni 80%dan ko‘proqqa kamaytirishga majbur. Bugungi kunga kelib, o‘zgartirish 80 ta mamlakatdan ko‘proqni tashkil etadi.

Shuni ta’kidlash kerakki, Kigali o‘zgartirishini amalga oshirish orqali dunyo xozorgi asrda global isishning 0.5s darajasiga qadar oldini oladi, bu xujjatning global xaroratning 2s darajaga ko‘tarilishiga to‘sqinlik qiluvchi muhim rolni o‘ynaydi. 

 

O‘zbekiston Respublikasining Monreal protokolining Kigali tuzumiga qo‘shilishi maqsadga muvofiqligi to‘g‘risida tegishli dastlabki tahliliy ma’lumot tayyorlandi, bu esa davlat ekologiya qo‘mitasining 2020 yil 16 martdagi 01-02/2-299-sonli xatida belgilangan tartibda O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Qonunchilik palatasiga yuborildi.

 

Davlat ekologiya qo‘mitasining 2020 yil 03-iyundagi 02-02/2-720-sonli xatida ishtirok etgan vazirlik va idoralarga O‘zbekiston Respublikasining Kigali tuzumiga qo‘shilishi maqsadga muvofiqligini o‘rganish yakunlari to‘g‘risidagi tahliliy ma’lumotlar Monreal protokolining GXFU lar iste’molini bosqichma-bosqich qisqartirish bo‘yicha sharx va takliflar olish uchun yuboriladi.

 

Respublikaning barcha tegishli vazirlik va idoralaridan javoblar olingan bo‘lib, unda O‘zbekiston Respublikasini Kigayli tizimiga qo‘shilishi maqsadga muvofiqligi tashabbusini 95% vazirlik va idoralar qo‘llab-quvvatlagan.

 

Ta’kidlash joizki, O‘zbekiston Respublikasi atrof muhitni muhofaza qilish kontseptsiyasi doirasida 2030 yilgacha O‘zbekiston Respublikasi Monreal protokoliga Kigali tuzumiga kiritish maqsadga muvofiqligi masalallari ishlab chiqilishi ko‘zda tutilgan.

 

Bundan tashqari, O‘zbekiston Respublikasining Monreal protokoliga Kigali tuzumiga qo‘shilish to‘g‘risidagi masalani ishlab chiqish 2019 yil 1 avgustdagi O‘zbekiston Respublikasi Bosh Vazirining birinchi o‘rinbosari A.Ramatov tomonidan tasdiqlangan atrof muhitni muhofaza qilish sohasidagi yo‘l haritasiga kiritilgan.

 

O‘zbekiston Respublikasi moliya vazirligi xalqaro ekspertlarni jalb qilgan holda O‘zbekiston Respublikasini Kigali tuzumiga qo‘shganda yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan moliyaviy iqtisodiy yoki boshqa oqibatlarni baholash bo‘yicha ishlar olib borilmoqda.

 

Hozirgi vaqtda olingan ma’lumotlarni umumlashtirish bo‘yicha ishlar tugallanmoqda, shundan so‘ng O‘zbekiston Respublikasining Monreal protokoliga Kigali tuzatilishiga qo‘shilishning maqsadga muvofiqligi to‘g‘risidagi tegishli hukumat qarorini qabul qilish uchun belgilangan tartibda yuboriladi.

 

Respublika tomonidan O‘zbekiston Respublikasiga importni tartibga solish va ozonni yemiruvchi moddalarni O‘zbekiston Respublikasidan eksport qilish va ularni o‘z ichiga olgan mahsulotlarni taxlil qilish, shuningdek GXFU iste’mol qilish va darajasi O‘zbekiston Respublikasi uchun kamaytirishning tavsiya etilgan bosqichlariga erishish mumkinligini ko‘rsatmoqda.

 

Eslatib o‘tamiz Monreal protokolini Kigayli tuzatuvchi tomonlarga texnik yordam ko‘rsatiladi, iste’moldan GXFUlarni bosqichma-bosqich olib tashlash va boshqa turdagi sovutgichlarga o‘tish uchun moliyaviy mablag‘ni ajratiladi.

 

Bundan tashqari O‘zbekiston uchun muqobil va tabiy sovutgichlar ishlab chiqarish bo‘yicha o‘z ishlab chiqarish quvvatlarini yo‘lga qo‘yish imkoniyati paydo bo‘ladi, bu esa qo‘shimcha yashil ish o‘rinlarini yaratadi. Shuningdek import qilinadigan tovarlar ro‘yxatini kamaytirish eksport qilinadigan tovarlar ro‘yxatini ko‘paytirish va shunga muvofiq valyuta mablag‘larini tejash nuqtai nazaridan foyda ko‘radi.

 

Ma’lumot uchun.

Mamlakatimizda neft gaz va kimyo sohasining mavjud ishlab chiqarish quvvatlarida muqobil sovutgichlar ishlab chiqarish bo‘yicha imkoniyatlar va ishlanmalar mavjud . Xususan O‘zbekiston Respublikasi propan, butan va uglevodorod sovutgichlari bo‘lgan bir qator boshqa tsiklik uglevodorodar kabi tabiiy gaz zaxiralariga ega. Bundan tashqari tabiy sovutgichlar-ammiak va karbonad angidrid ishlab chiqaradigan korxonalar mavjud bo‘lib, ular ishlab chiqarishni moderenizattsiya qilish uchun qo‘shimcha mablag‘larni jalb qilishni talab qiladi.

 

BMTning uzoq masofalardagi transchegaraviy havo ifloslanishi to‘g‘risidagi konventsiyasi

 

O‘zbekiston Respublikasi transchegaraviy havo ifloslanishi sohasidagi barcha xalqaro tadbirlarda ishtirok etmoqda va ayni paytda O‘zbekiston Respublikasini mazkur konventsiyaga qo‘shilishning maqsadga muvofiqligi masalasi ishlab chiqilmoqda.

 

1979-yilda qabul qilingan BMTning Yevropa iqtisodiy komissiyasi (EIK) ning uzoq masofalaridagi transchegaraviy havo ifloslanishi to‘g‘risidagi Konventsiya havo ifloslanishiga qarshi kurashda qo‘shma harakatlar uchun zamin yaratdi. Konventsiya havo ifloslanishini va uning mintaqaviy ta’sirini o‘rganish va monitoring qilish bo‘yicha sa’y-harakatlarni muvofiqlashtirishni hamda emissiyalarni kamaytirish strategiyasini ishlab chiqishni ta’minlaydigan asosiy xalqaro bitimlardan biridir.

 

Konvensiya asosiy hususiyatga ega bo‘lib, unda umumiy xarakterdagi majburiyatlar belgilanadi, - hamkorlik qilish, transchegaraviy havo ifloslanishiga olib keladigan zararli moddalar emissiyasini kamaytirish, axborot bilan ta’minlash va almashish bo‘yicha chora-tadbirlarni amalga oshirish. Ushbu vazifalarni bajarish uchun Konventsiya tomonlari birgalikda amalga oshirish loyihalarini ishlab chiqish va amalga oshirishga yordam berish uchun Konventsiya Kotibiyatiga, xalqaro fondlarga va tashkilotlarga murojaat qilish huquqiga ega.

 

Konvensiya konventsiyalar bilan teng kuchga ega bo‘lgan protokollar deb ataladigan maxsus bitimlar orqali ifloslantiruvchi moddalarni nazorat qilishning aniq chora-tadbirlari bo‘yicha muzokaralar jarayonini o‘z ichiga oladi. Shuningdek, u atmosferaga emissiyalarni kamaytirish bo‘yicha mintaqaviy strategiyalarni tadqiq qilish, monitoring qilish va rivojlantirish bo‘yicha sa’y-harakatlarni muvofiqlashtiradi.

 

Ushbu hujjat majburiy huquqiy kuchga ega protokollarni ishlab chiqish orqali muayyan ifloslantiruvchi moddalarning emissiyasini cheklash uchun asos yaratdi. 1984 yildan buyon sakkizta protokol qabul qilindi. Protokollar oltingugurt (oltingugurt dioksidi), azot oksidi, uchuvchi organik birikmalar (VOC), og‘ir metallar va chidamli organik ifloslantiruvchi moddalar (SOS) emissiyasini va transchegaraviy oqimlarini kamaytirishga qaratilgan. Bir protokol, kuchga kirgunga qadar, oksidlanishni, eutrofikatsiyani va sirt ozon hosil bo‘lishiga olib keladigan oltingugurt dioksidi, azot oksidi, ammiak va VOC emissiyasini kamaytirishga qaratilgan.

 

Ayni paytda O‘zbekiston Respublikasini BMT YeIK Konventsiyasiga "uzoq masofalarga havo transchegaraviy ifloslanishi to‘g‘risida" gi (KTSVBR) qo‘shilish maqsadga muvofiqligi masalasi faol ish olib bormoqda. O‘zbekiston Respublikasini ushbu Konventsiyaga qo‘shishning maqsadga muvofiqligini o‘rganish yakunlari bo‘yicha tahliliy eslatma tuzildi, bu esa tegishli vazirlik va idoralarga fikr olish uchun belgilangan tartibda yo‘naltiriladi. Shu bilan birga, ushbu Konventsiyaga O‘zbekiston Respublikasi qo‘shilishining mumkin bo‘lgan moliyaviy-iqtisodiy yoki boshqa oqibatlarini baholash zarurligi to‘g‘risida muzokaralar olib borilmoqda.

Atmosfera havosini muhofaza qilish boshqarmasining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:

– korxonalarda, muassasalarda, tashkilotlarda, jamoat tashkilotlarida va fuqarolar o‘rtasida atmosfera havosini muhofaza qilish sohasida davlat nazoratini olib boradi;

– atmosfera havosini muhofaza qilish sohasida asosiy yo‘nalishlarida loyihalar ishlab chiqish, Respublika hududida atmosfera havosin muhofaza qilish sohasida yagona ilmiy-texnik siyosatni amalga oshiradi;

– atmosfera havosini tabiy tarkibini saqlash va undan oqilona foydalanish;

– atmosfera havosini qulay sifatliligini ta’minlash;
 

Atmosfera havosini muhofaza qilish boshqarmasi o‘ziga yuklatilgan vazifalarga muvofiq:

– Respublika va tarmoq, idoraviy normativlarini, atmosfera havosini muhofaza qilish qoidalari va standartlarini ishlab chiqadi va tasdiqlashda ishtirok etadi;

– Atmosfera havosini ifloslanishini kamaytirish, ularni tabiatni muhofaza qilish va tabiatdan oqilona foydalanish bo‘yicha maqsadli davlat dasturlariga kiritish uchun takliflar kiritadi.

– Atmosfera havosini muhofaza qilish bo‘yicha vazirliklar, davlat qo‘mitalari,idoralar va boshqa tabiatdan foydalanuvchi korxonalarga dastur va tadbirlar rejalarini muvofiqlashtirish bo‘yicha takliflar beradi

– Respublika va tarmoq idoraviy normativlarini, atmosfera havosini muhofaza qilish qoidalari va standartlarini ishlab chiqish va tasdiqlash, atmosfera havosini ifloslanishini nazorat qilishda ishtirok etadi;

– Davlat ekologiya qo‘mitasi raxbariyatining topshirig‘iga binoan ozonni yemiruvchi moddalarni olib kirish kvotalarini belgilaydi va ularni O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasiga belgilangan tartibda tasdiqlash uchun takliflar kiritadi;

– O‘zbekiston Respublikasiga olib kirish uchun belgilangan tartibda ruxsatnomalar berish ozonni buzuvchi moddalar va ularni o‘z ichiga olgan mahsulotlarni O‘zbekiston Respublikasidan olib chiqish ishlarini tashkil etadi, shuningdek bunday ruxsatnomalar beradi;

– Xavfli yuklarni O‘zbekiston Respublikasi hududi orqali tranzit tashishni amalga oshirish uchun belgilangan tartibda asosli hulosalar tayyorlaydi;

 

Rejalashtirilgan ishni bajarish uchun atmosfera havosini muhofaza qilish boshqarmasi O‘zbekiston Respublikasi ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish Davlat qo‘mitasi raisi tomonidan tasdiqlangan shtatlar jadvaliga muvofiq mutaxassislar bilan to‘ldiriladi.

Ozon yemiruvchi moddalar va ularning tarkibidagi mahsulotlarni import qilish yoki eksport qilishda ruxsat berish tartib-taomillari

O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 09.01.2018 yildagi 17-sonli "O‘zbekiston Respublikasiga importni tartibga solish va ozonni buzuvchi moddalar va ularni o‘z ichiga olgan mahsulotlarni O‘zbekiston Respublikasidan eksport qilishni yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida" gi qaroriga muvofiq, arizachi ruxsatnoma olish uchun Davlat xizmatlari markazlariga yoxud yagona Portal orqali (www.my.gov.uz) O‘zbekiston Respublikasining interaktiv davlat xizmatlari quyidagi hujjatlar:

1) ozon yemiruvchi moddalar va ularning tarkibidagi mahsulotlarni import qilish yoki eksport qilishga ruxsatnoma berish uchun ariza;

2) ozon yemiruvchi moddalarni va ularni o‘z ichiga olgan mahsulotlarni import qilish yoki eksport qilish bo‘yicha shartnoma (shartnoma, invoys va boshqalar) nusxasi;

3) ozon yemiruvchi moddalarni utilizatsiya qilish yoki qayta tiklashni amalga oshirgan ixtisoslashtirilgan tashkilotning ma’lumotnomasi, yetkazib berish hajmlari ko‘rsatilgan holda (ilgari ishlatilgan va qayta tiklangan ozon yemiruvchi moddalarni O‘zbekiston Respublikasiga olib kirishda taqdim etiladi);

4) ruxsatnoma berish to‘g‘risidagi arizani ko‘rib chiqish uchun yig‘im to‘langanligi to‘g‘risidagi bank hujjati;

5) import qilinadigan ozon yemiruvchi moddalarning tarkibi, shuningdek davlat ekologiya qo‘mitasining talabiga binoan eksport qilinadigan mamlakat tomonidan berilgan litsenziyaning nusxasi.
 

Ta’kidlash joizki, arizachi ruxsatnoma berish uchun arizani ko‘rib chiqish uchun taqdim etiladigan ma’lumotlarning to‘g‘riligi uchun javobgardir.

Ta’kidlash joizki, Davlat ekologiya qo‘mitasi zarurat bo‘lganda arizachining mamlakat eksport qiluvchi vakolatli organlaridan ozon yemiruvchi moddalar, ularning tarkibidagi mahsulotlar, arizada ko‘rsatilgan ma’lumotlarga muvofiqligi to‘g‘risidagi qo‘shimcha hujjatlar va ma’lumotlarni olmasdan, shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi davlat bojxona qo‘mitasi xodimlari bilan birgalikda vizual ko‘rikdan, instrumental o‘lchashlar, o‘rganish, tadqiq qilish, so‘rov va boshqa ma’lumotlarni oladi.

Davlat xizmatlari markazi xodimi belgilangan tartibda Davlat ekologiya qo‘mitasi tomonidan tasdiqlangan davlat xizmatining pasportiga muvofiq arizani to‘ldirishning to‘liqligini tekshiradi.

Ariza ro‘yxatdan o‘tkazilgandan so‘ng davlat xizmatlari markazi xodimi ariza beruvchiga ariza olganligi to‘g‘risida kvitantsiya beradi yoki arizani ro‘yxatga olish raqami ko‘rsatilgan holda ariza nusxasiga tegishli belgi qo‘yadi.

Davlat xizmatlari markazi xodimi arizani olgan kunida arizada ko‘rsatilgan ma’lumotlarni yagona Portal orqali Davlat ekologiya qo‘mitasiga yoki uning hududiy bo‘linmasiga yuboriladigan maxsus shaklga shaxsan kiritadi.

Ariza ariza beruvchi joylashgan joydagi davlat xizmatlari markaziga shaxsan kelib tushgan taqdirda, ariza Davlat xizmatlari markazi tomonidan yagona Portal orqali Davlat ekologiya qo‘mitasiga yoki uning hududiy bo‘linmasiga yuboriladi.

Ariza beruvchi tomonidan davlat xizmatlari markaziga elektron tashuvchida ariza taqdim etilgan taqdirda, davlat xizmatlari markazi xodimi zarur hollarda unga yagona Portal orqali o‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatish uchun ajratilgan davlat xizmatlari markazi binosida ariza yuborishga ko‘maklashadi.

Yagona Portal orqali yuborilgan ariza noyob ro‘yxatga olish raqami berilgan holda avtomatik tarzda qayd etiladi.
 

Ozon yemiruvchi moddalarni, ularning tarkibidagi mahsulotlarni import qilish yoki eksport qilishga ruxsatnomalar berish, moddalar yoki mahsulotlarda ozon yemiruvchi moddalar mavjud emasligi haqidagi xulosalar 

Bosqichlar

Ijrochi

Chora-tadbirlar

Bajarish muddatlari

1-bosqich

Arizachi –yuridik yoki jismoni shaxs

1. Moddalar yoki mahsulotlarning ro‘yxatga muvofiq ozonni buzuvchi moddalarni o‘z ichiga olmasligi to‘g‘risida ruxsatnoma yoki xulosa olish uchun zarur bo‘lgan ariza va hujjatlarni tayyorlaydi.

2. Davlat ekologiya qo‘mitasi yoki uning hududiy bo‘linmasida yoki bevosita pochta aloqasi vositalari orqali, 2018 yil 1 iyuldan esa "Yagona darcha" markazi orqali yoki Yagona interaktiv davlat xizmatlari portal - www.mu.gov.uz (Yagona portal) ariza beruvchining iltimosiga binoan

Arizachining xohishiga ko‘ra

2-bosqich

Yagona portal

 

Yagona portal orqali elektron shaklda taqdim etilgan ariza Yagona portalda avtomatik tarzda ro‘yxatga olish raqami berilgan holda ro‘yxatga olinadi

Hujjatlarni qabul qilgan kuni

"Yagona darcha" markazi

"Yagona darcha" markazi orqali yuborilgan ariza Yagona Portal orqali Davlat ekologiya qo‘mitasiga yoki uning hududiy bo‘linmasiga belgilangan tartibda qabul qilinadi va topshiriladi

Davlat ekologiya qo‘mitasi yoki uning hududiy bo‘linmasi

Arizachiga  hujjatlarni qabul qilish sanasi ko‘rsatilgan holda darhol beriladigan (jo‘natilgan) inventarizatsiya bo‘yicha ozonni buzuvchi moddalar mavjud emasligi to‘g‘risida ruxsatnoma yoki xulosa olish uchun taqdim etilgan hujjatlarni qabul qiladi.

3-bosqich

Davlat ekologiya qo‘mitasi yoki uning hududiy bo‘linmasi

1. Ariza, hujjatlarni ko‘rib chiqadi va ruxsat beradi

hujjatlar taqdim etilgan sanadan boshlab yetti ish kunidan oshmaydigan muddatda

Davlat ekologiya qo‘mitasi yoki uning hududiy bo‘linmasi Davlat bojxona qo‘mitasi xodimlari bilan birgalikda

2. Agar kerak bo‘lsa:

- qo‘shimcha hujjatlarni oladi arizachi tegishli mamlakatning vakolatli organlaridan ozon buzuvchi modda, ularning tarkibidagi mahsulot, arizada arizachi tomonidan taqdim etilgan ma’lumotlarga muvofiqligi to‘g‘risidagi ma’lumot;

- ozon yemiruvchi moddalar, mahsulotlarni vizual tekshirish, instrumental o‘lchash, o‘rganish va boshqa baholashni amalga oshiradi, ularning tarkibi.

3. Ariza, hujjatlarni ko‘rib chiqadi va moddalar yoki mahsulotlar ozonni yo‘q qiluvchi moddalarni o‘z ichiga olmaydi va ruxsat talab qilinmaydi degan xulosaga keladi. 2.) hujjatlar taqdim etilgan sanadan boshlab yigirma ish kunidan oshmaydigan muddatda

Davlat ekologiya qo‘mitasining 4-bosqichi yoki uning hududiy bo‘linmasi Arizachiga ozon yemiruvchi moddalarni o‘z ichiga olmaydi va ruxsatnoma talab qilinmaydi yoki yozma ravishda, 2018 yil 1 iyuldan boshlab "yagona darcha" markazi yoki yagona Portal orqali xabar beradi. O‘z vaqtida, qaror qabul qilingan kundan boshlab bir ish kunidan oshmasligi kerak Ro‘yxatga tegishli yozuvni kiritadi. Qaror qabul qilingan kuni Davlat ekologiya qo‘mitasining yoki uning hududiy bo‘linmasining 5-bosqichi rad etish to‘g‘risida qaror qabul qilingan taqdirda belgilangan tartibda ruxsatnoma berishda xabarnoma arizachiga yozma ravishda yuboriladi (topshiriladi)

hujjatlar taqdim etilgan sanadan boshlab yigirma ish kunidan oshmaydigan muddatda

4-bosqich

Davlat ekologiya qo‘mitasi yoki uning hududiy bo‘linmasi

 

 

2018 yil 1 iyuldan esa "yagona darcha" markazi yoki yagona Portal orqali qonunchilikning aniq normalari va ariza beruvchi rad etish sabablarini bartaraf etib, hujjatlarni qayta taqdim etishga haqli bo‘lgan muddat ko‘rsatiladi

O‘z vaqtida, qaror qabul qilingan kundan boshlab bir ish kunidan oshmasligi kerak

Ro‘yxatga tegishli yozuvni kiritadi.

 Qaror qabul qilingan kuni

5-bosqich

Davlat ekologiya qo‘mitasi yoki uning hududiy bo‘linmasi

Rad  etish to‘g‘risida qaror qabul qilingan taqdirda belgilangan tartibda ruxsatnoma berishda xabarnoma arizachiga yozma ravishda yuboriladi (topshiriladi), 2018 yil 1 iyuldan esa "yagona darcha" markazi yoki yagona Portal orqali qonunchilikning aniq normalari va ariza beruvchi rad etish sabablarini bartaraf etib, hujjatlarni qayta taqdim etishga haqli bo‘lgan muddat ko‘rsatilgan. O‘z vaqtida,qaror qabul qilingan kundan boshlab bir ish kunidan oshmasligi kerak

 O‘z vaqtida, qaror qabul qilingan kundan boshlab bir ish kunidan oshmasligi kerak

 Ro‘yxatga tegishli yozuvni kiritadi.

Qaror qabul qilingan kuni

6 – bosqich

Ariza beruvchi-yuridik yoki jismoniy shaxs

Ruxsatnoma berishni rad etish uchun asos bo‘lgan sabablar bartaraf etilgan taqdirda ruxsatnoma berish uchun hujjatlarni qayta ko‘rib chiqish huquqiga ega.

  Ruxsatnoma berishni rad etish to‘g‘risidagi xabarnomada ko‘rsatilgan muddatda

7 – bosqich

Davlat ekologiya qo‘mitas yoki uning hududiy bo‘linmasi

Ruxsatnoma berishni rad etish uchun asos bo‘lgan sabablar bartaraf etilgan taqdirda ruxsatnoma berish uchun hujjatlarni qayta ko‘rib chiqish.

Ariza olingan kundan boshlab o‘n ish kunidan oshmaydigan muddatda

 

 

 

Atmosfera havosini muhofaza qilish to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini buzganlik uchun yuridik va jismoniy shaxslarning javobgarligi

Ta’kidlash joizki, faoliyati atmosfera havosiga ifloslantiruvchi moddalar va ozon yemiruvchi moddalarni chiqarish bilan bog‘liq bo‘lgan korxonalar, muassasalar va tashkilotlar:

– atmosfera havosiga emissiyalarni tozalash va unga zararli jismoniy ta’sirni kamaytirish uchun tuzilmalar, inshootlar va asbob-uskunalarni ishlatish va ishlash qoidalariga rioya qilish, shuningdek ularni nazorat qilish;

– ozon yemiruvchi moddalarni hisobga olish, ularni atmosfera havosiga chiqarishga yo‘l qo‘ymaslik, qayta ishlashni amalga oshirish (ularni qayta ishlatish uchun dastlabki tozalash);

– xo‘jalik ob’ektlari atrofida sanitariya-himoya zonalarini yaratish;

– atmosfera havosiga ifloslantiruvchi moddalarning maksimal ruxsat etilgan emissiyasi standartlarini belgilash;

– atmosfera havosiga ifloslantiruvchi moddalar emissiyasini kamaytirish va (yoki) oldini olish va unga zararli jismoniy ta’sir ko‘rsatish bo‘yicha choralar ko‘rish;

– atmosfera havosiga ruxsat etilgan maksimal emissiya standartlariga va unga jismoniy omillarning zararli ta’siriga rioya etilishini nazorat qilish, ularning hisobini yuritish va statistik hisobotlarni taqdim etish;

– atmosfera havosiga ifloslantiruvchi moddalar chiqindilarining miqdoriy va sifatli tarkibini aniqlash uchun namunalarni tanlab olish va o‘lchashni ta’minlash;

– yoqilg‘i yonishi uchun mo‘ljallanmagan joylarda va (yoki) qurilmalarda yoqilg‘i sifatida ishlatiladigan yoqilg‘ining, moddalarning yoki moddalarning aralashmasining yonishiga yo‘l qo‘ymaslik, shuningdek yoqilg‘i bo‘lmagan materiallar va chiqindilarni yoqish, yonish maxsus qurilmalar yordamida amalga oshiriladigan hollar bundan mustasno va atmosfera havosini muhofaza qilish to‘g‘risidagi qonun hujjatlari va chiqindilar to‘g‘risidagi qonun hujjatlariga rioya etilishi;

– energiyani tejovchi va (yoki) resurslarni tejovchi texnologiyalarni joriy etish va ekologik toza energiya manbalaridan foydalanish bo‘yicha choralar ko‘rsin;

– O‘zbekiston Respublikasi ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi bilan kelishilgan, kutilgan noqulay ob-havo sharoitlari tufayli ifloslantiruvchi moddalar va biologik organizmlarning atmosfera havosiga emissiyasini kamaytirish chora-tadbirlarini amalga oshirish;

– korxona va transport kommunikatsiyalari ta’sir doirasidagi atrof-muhit va aholi salomatligiga zararli ta’sirlarni baholash;

– saqlash, tashish, kuchli zaharli moddalar va uchuvchan birikmalardan foydalanish qoidalari va ulardan konteynerlarni zararsizlantirish shartlariga rioya qiling;

– atmosfera havosiga ifloslantiruvchi moddalarning Volley va avariya chiqindilarini oldini olish, potentsial xavfli vaziyatlar yuzaga kelishi, shuningdek, atmosfera havosining transchegaraviy ifloslanishini kamaytirish bo‘yicha choralar ko‘rish;

– chiqindilarni utilizatsiya qilishni ta’minlash va ularni yig‘ish va qayta ishlash vaqtida atmosfera havosining ifloslanishini oldini olish bo‘yicha choralar ko‘rish.
 

O‘zbekiston Respublikasining "atmosfera havosini muhofaza qilish to‘g‘risida" gi Qonunining 29-moddasiga muvofiq atmosfera havosini muhofaza qilish to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini buzganlikda aybdor shaxslar yuqorida ko‘rsatilgan qonun hujjatlarini buzganlik uchun javobgar bo‘ladilar.

Ta’kidlash joizki, korxonalar, muassasalar, tashkilotlar va fuqarolar atmosfera havosini muhofaza qilish to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini buzganlik uchun etkazilgan zararni qonun hujjatlarida belgilangan tartibda qoplashlari shart. Zararni qoplash aybdorlarni qonun hujjatlariga muvofiq javobgarlikdan ozod qilmaydi.
 

Atmosfera havosini muhofaza qilish sohasidagi normativ-huquqiy hujjatlar

Atmosfera havosini muhofaza qilish sohasidagi faoliyat O‘zbekiston Respublikasining "atmosfera havosini muhofaza qilish to‘g‘risida" gi Qonuniga muvofiq amalga oshiriladi, unda atmosfera havosini muhofaza qilish bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi qonunchiligiga rioya etilishi ustidan davlat nazoratini amalga oshirish chora-tadbirlarini tashkil etish va amalga oshirish asosiy faoliyat hisoblanadi.

Yuqoridagi qonunning 8 moddasi atmosfera havosiga har bir statsionar emissiya manbai uchun maksimal ruxsat etilgan emissiya standartlari belgilanadi. Ruxsat etilgan maksimal emissiya normativlarini ishlab chiqish tartibi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2014 yil 21 yanvardagi "Ekologik normativlar loyihalarini ishlab chiqish va kelishish tartibi to‘g‘risidagi nizomni tasdiqlash haqida" 14-son qaroriga muvofiq tartibga solinadi.

O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirligi tomonidan 2006 yil 3 yanvardagi 1533-son bilan ro‘yxatga olingan "O‘zbekiston Respublikasi korxonalari uchun atmosferaga ifloslantiruvchi moddalarni ifloslanish manbalarini xatlovdan o‘tkazish va ifloslantiruvchi moddalarni normalizatsiya qilish bo‘yicha ko‘rsatmalar" ga muvofiq ifloslantiruvchi moddalar emissiyasini statsionar manbalardan hisoblash amalga oshiriladi.

Ekologik ko‘rsatkichlarni yaxshilash uchun respublikada ishlab chiqarilayotgan avtotransport vositalarining chiqindi gazlarida ifloslantiruvchi moddalar emissiyasini cheklash ishlab chiqildi va 2011 yil 1 avgustdan boshlab milliy standartlar joriy etildi:

1) O‘zDSt -35.24. "Yagona ko‘rsatmalar bilan bog‘liq: I. ko‘rinadigan ifloslantiruvchi moddalarni chiqarish bilan bog‘liq siqilishdan alangalanadigan motorlarni rasmiy tasdiqlash; II. avtotransport vositalarini rasmiy ravishda tasdiqlash, ularning ustiga siqishni bilan ishlaydigan motorlarni o‘rnatish, rasmiy ravishda dizayn turi bo‘yicha tasdiqlangan; III. ko‘rinadigan ifloslantiruvchi moddalar chiqarilishiga nisbatan siqilishdan alangalanadigan vosita bilan avtotransport vositalarini rasmiy tasdiqlash; IV. bu bizning bemorlarimiz va xodimlarimiz uchun katta sharaf.1/Add.23/Rev.2 25 aprel 1986 yil);

2) o‘z Dst - 35.49. "Tabiiy gaz yoki suyultirilgan gazda ishlaydigan va transport vositalarida foydalanish uchun mo‘ljallangan majburiy ateşleme motorlaridan ifloslantiruvchi gazsimon moddalar va qattiq zarrachalar emissiyasini cheklash bo‘yicha chora - tadbirlar qabul qilinishi kerak bo‘lgan yagona ko‘rsatmalar" (BMT eC qoidalari bilan bir xil: № 49 4 Revizyoni (e/ECE/324-ECE/TRANS/505/Rev hujjati).1/Add.48/Rev.4 13 avgust 2008 yil);

3) O‘zDSt -35.83. "Dvigatellar uchun zarur bo‘lgan yoqilg‘iga qarab ifloslantiruvchi emissiyalarga nisbatan transport vositalarini rasmiy tasdiqlash bo‘yicha yagona qoidalar" (BMTning eCE qoidalari bilan bir xil: 83 Revizyon 3 (e/ECE/324 - ece/TRANS/505/Rev hujjati).1/Add.82/Rev.3 yil 14 iyun 2005 yil).


Foydalanilayotgan avtotransport vositalari uchun quyidagi davlat standartlari ishlab chiqildi va amal qiladi:

1) Gost 17.2.2.03 -87 "tabiatni muhofaza qilish. Atmosfera. Benzin dvigatellari bilan chiqindi gazlarda uglerod oksidi va uglevodorodlar mazmunini o‘lchash normalari va usullari. Xavfsizlik talablari". (O‘zgartirishlar standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish bo‘yicha davlatlararo Kengash tomonidan qabul qilindi (12.10.98 yildagi 14-sonli bayonnoma). Davlatlararo Kengashning 3080-sonli texnik kotibiyati tomonidan ro‘yxatga olingan).

2) 2 - sonli GOST 21393-75 "dizelli Avtomobillar. Chiqindi gazlarining tutuni. Normalar va o‘lchash usullari. Xavfsizlik talablari". (O‘zgartirishlar standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish bo‘yicha davlatlararo Kengash tomonidan qabul qilingan (1998 yil 12 oktyabrdagi 14-sonli bayonnoma). Davlatlararo Kengashning 3123-sonli texnik kotibiyati tomonidan ro‘yxatga olingan).

3) O‘zDSt 2305:2011 "tabiatni muhofaza qilish. Atmosfera. Gaz ballonli avtomobillarning chiqindi gazlarida uglerod oksidi va uglevodorodlarning tarkibini o‘lchash normalari va usullari".

 

 


 

  • Харита
  • Ximoyalangan tabiiy hudud
  • Ochiq ma'lumotlar
  • Aloqalar

Atmosfera havosini muhofaza qilish sohasidagi tez-tez so‘raladigan savollar


Savol: atmosfera havosida qaysi moddalar mavjud?

Javob:

Azot-78,08%;

Kislorod-20,09%;

Argon-0,93%;

karbonat Angidrit - 0,033%.

Boshqa - 0,033 % (geliy, metan, kripton, azot oksidi, ksenon, vodorod).
 

Savol: respublikada transport sektoridan emissiyalarni istiqbolga qisqartirish bo‘yicha nima amalga oshiriladi?

Javob: 

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2009 yil 30 oktyabrdagi PF-5863-sonli Farmoni bilan tasdiqlangan O‘zbekiston Respublikasi atrof-muhitni muhofaza qilish kontseptsiyasida atmosfera havosiga transportning salbiy ta’sirini yumshatish bilan bog‘liq asosiy chora-tadbirlar nazarda tutilgan bo‘lib, bu shubhasiz transport sektoridan ifloslantiruvchi moddalar emissiyasini sezilarli darajada kamaytirishga olib keladi.

 

Ushbu kontseptsiya doirasida 2020 yil 1 yanvardan boshlab "evro-4" dan past bo‘lgan ekologik sinf motor yoqilg‘isini ishlab chiqarish uchun yangi quvvatlarni ishga tushirish taqiqlanadi.

 

Bundan tashqari, taqiqlangan: 2022 yil 1 yanvardan boshlab, "evro-3" va 2023 yil 1 yanvardan boshlab quyida ekologik sinf motor yoqilg‘i "erkin muomalaga (import) uchun" vaqtinchalik import "va" masala " bojxona rejimi ostida joylashtirish-ekologik sinf motor yoqilg‘i "evro-4" quyida»; gaz, benzin va dizel dvigatellari bilan jihozlangan "m" va "N" toifadagi g‘ildirakli transport vositalarini ishlatish va sotish maqsadida 2022 yil 1 yanvardan boshlab "vaqtinchalik import" va "erkin muomalaga chiqarish (import)" bojxona rejimiga joylashtirish, ularning toksikligi "evro-4" ekologik sinfining talablariga javob bermaydi.

 

Savol: chang va gazni tozalash qurilmalarining turlari qanday?

Javob:

1. Chang zarralarini (tsiklonlarni) quruq tozalash.

2. Nam tozalash (Snubbera).

3. Filtrlar (eng, mato filtri)

4. Elektr filtrlari.

5. Kimyoviy tozalash uskunalari.

6. Issiqlik va termokatalitik tozalash qurilmalari.

7. Boshqalar.

Atmosfera havosini muhofaza qilish boshqarmasi
   

Boshqarma boshlig‘i

 

Kalimbetov
Azizjon Allambergenovich

(+988) 71 207 07 70
(ichki raqam 7070#)

Elektron pochta:
atmosphere@uznature.uz