Daraxtlar aql bovar qilmaydigan o‘simliklardir. Ularning har biri o‘ziga xos ekotizim bo‘lib, ular bizga g‘amxo‘rlik qilganidek, biz ham ularga g‘amxo‘rlik qilishimiz lozim. Daraxtlar va o‘simliklar barchamiz uchun juda muhim. Daraxtlarning ahamiyati shundaki, bu ajoyib o‘simliklarsiz sayyora cho‘lga aylanadi.
Daraxtlar, xlorofillni o‘z ichiga olgan barcha o‘simliklar singari, fotosintezni amalga oshiradi. Barglar quruq, yoki zararkunandalar bilan zararlangan bo‘lsa, ularni nafaqat zararkunandalardan davolash, balki bargning yuza qismlarida chang to‘planishiga va ularda juda uzoq vaqt davomida qolishiga yo‘l qo‘ymaslik kerak. Aks holda, ularda fotosintez jarayoni sodir bo‘lmaydi va kislorod ajralib chiqmaydi.
Biz bir kunda qancha havo nafas olamiz?
Biz 24 soat ichida 7200 dan 8600 gacha bo‘lgan daqiqada 5-6 litr havoni nafas olamiz va chiqaramiz.Bu jarayon orqali biz kislorodni qabul qilamiz va karbonat angidridni chiqaramiz. Fotosintezning mutlaqo aksi. Aytish mumkinki, o‘simliklar va odamlar bir-biriga yashash uchun yordam beradi.
Tadqiqotlarga ko‘ra bir kunda bir kishining kislorodga bo‘lgan ehtiyojini qondirish uchun 22 ta daraxt kerak. O‘rmonlarning kesilishi natijasida biz qisqa yoki uzoq muddatli xavf-xatarlarga duchor bo‘lishimiz mumkin. Agar hech narsa qilmasak, Yer o‘pkasiz qolib ketadi.
Atmosferada gazlarning to‘planishi sayyora iqlimining har qachongidan ham tez o‘zgarishiga sabab bo‘lmoqda. Insoniyat sanoat inqilobidan beri atrof muhitni ifloslantirishda asosiy rol o‘ynadi.
Daraxtlar har yili deyarli 22 kg karbonat angidridni o‘zlashtiradi.
Xar bir daraxt hayoti davomida 1000 kg atrofida karbonat angidrid gazini yutadi.
Bitta daraxt bir yil davomida 120 kilogramm kislorod ajratadi.
Tuproq eroziyasini oldini oladi.
Daraxtlar tuproq namligini saqlab, eroziyaning oldini oladi. Ular buni ildizlari tufayli amalga oshiradilar.
Ularni eroziya jiddiy xavf tug‘diradigan joylarda, qiyaliklarda yoki ochiq joylarda, shuningdek, hududning butun perimetri bo‘ylab ekish mumkin.
Shovqin ifloslanishini kamaytiradi.
Daraxtlar transport vositalari harakatlanishi natijasida hosil bo‘lgan shovqinlarni yutadi. Shu sababli, yo‘llar yoki aeroportlar yaqinida daraxtzorlar tashkil etiladi.
Ular bizni quyoshdan himoya qiladi.
Yozda bizga yaxshi soya beradigan ko‘plab daraxtlar bor, u erda biz oilamiz bilan sayr qilishimiz yoki manzaradan zavqlanishimiz mumkin.
Ularda ko‘plab hayvonlar va hasharotlar yashaydi.
Kundalik faoliyatimiz davomida daraxt shoxlarida dam olayotgan qushlarni ko‘rmaslik qiyin. Bu o‘simliklar ko‘plab tirik mavjudotlar uchun uydir va daraxtlarsiz ularning yashashi juda qiyin bo‘ladi.
Yuqoridagi ma’lumotlar daraxtlar bizning hayotimizda nechog‘lik muhim o‘rin tutishini, ularning sonini ko‘paytirish nafaqat insonlar balki boshqa tirik mavjudotlar uchun ham zarur ekanligini ko‘rsatib turibdi. Daraxtlar aql bovar qilmaydigan o‘simliklardir, agar ular hurmat qilinsa, biz uchun juda foydali bo‘lishi mumkin.
“Yashil makon” umummilliy harakati doirasida barchamiz nafaqat o‘zimiz balki farzandlarimiz kelajak avlod uchun xam bir yoqadan bosh chiqarib harakat qilishimiz lozim...
Davlat ekologiya qo‘mitasining
Atmosfera havosini muhofaza
qilish boshqarmasi bosh mutaxassisi
Nozimbek Nosirov
Davlat ekologiya qo‘mitasi
Matbuot xizmati
